Mon chèr Socrate

De brieven van Hemsterhuis aan prinses Gallitzin zijn reeds door mij beschikbaar gesteld onder de titel Ma toute chère Diotime. Nu werken we - Gerrit van der Meer, Louis Hoffman en ondergetekende - aan de transcriptie van de ca. 600 brieven van de prinses aan Hemsterhuis. Dat is een heel ander verhaal. Had Hemsterhuis een keurig handschrift, die van een klerk, de prinses schrijft slordig en chaotisch. Ze springt bij tijd en wijlen van de hak op de tak, begint een brief met keurig te schrijven om te eindigen in een wirwar omdat het papier volloopt, schrijft zoals ze denkt dus met onvolledige zinsbouw, en haar beheersing van de Franse taal is ook niet optimaal. Het moet een uiting van charme zijn geweest toen Hemsterhuis haar eens het compliment gaf dat haar Frans beter was dan het zijne.

Inhoudelijk zijn haar brieven ook lang niet interessant. Er wordt veel geklaagd over echtgenoot prins Gallitzin, van wie ze gescheiden leeft. Hemsterhuis mag vaak optreden als middelaar in hun ruzies: de prins woont bij hem om de hoek in Den Haag. De verkoop van het Zwitserse buiten Lavigny in 1780 geeft veel gesteggel.

Aan de andere kant wil ik de prinses ook niet te veel afvallen. In augustus/september 1779 vertrok ze naar Münster, in de hoop dat het een doorreis zou worden naar Lavigny, waar Dentan en Hemsterhuis zich bij haar zullen voegen. Maar Dentan overleed onverwachts in 1780. Vervolgens gaf Hemsterhuis er de brui aan: als een echte huismus wilde hij Den Haag niet verlaten en zag hij af van het samenzijn in Lavigny. In diezelfde periode maakte hij kennis met Madame Perrenot, die zich ontpopte al een nieuwe muze voor hem, waarop de prinses hoogst jaloers en venijnig reageert. Het vertrek van de prinses naar Münster heeft bij Hemsterhuis blijkbaar iets bewerkt van "uit het oog, uit het hart". Is dit de diepere reden dat er vrijwel geen brieven uit de periode 1780-1782 zijn overgeleverd? In december 1782 bezoeken de prinses en Fürstenberg Den Haag. Er is toen het een en ander uitgepraat en bijgelegd, want vanaf dat moment is er weer een regelmatige correspondentie op gang gekomen.

Alle brieven van de prinses zijn inmiddels getranscribeerd en ingetikt. Met de correcties zijn we inmiddels ongeveer halverwege. De foto moge een indruk geven van deze klus.